شناخت نظرات و عقاید کارشناسان در هر رشته از دانش بشری
شناخت تحرک اندیشه و جا به جایی آن با توجه به برخورد اندیشه ها و دلایل
شناخت محورها با خطوط اصلی هر مبحث
تعیین اولویت ها با توجه به توزیع چندگانه محورهای مورد بحث (چولز و کوهارا، ۱۹۹۴)
موهاپاترا، بورا و ساهو پیشنهاد می کنند: یک دلفی کیفی، باید معطوف به ۴ طبقه موضوعی وسیع باشد:
موضوعات هنجاری
موضوعات روایتی
موضوعات پیش بینی
پیش بینی رخداد رویدادهای جدید
پیش بینی مسائل ارزشی و روند تحول شاخص های اصلی
مسائل پیشنهادی یا توصیه ای مانند:
ایجاد مدل های کلی و گسترش آن
تعبیه سیاست های جدید.(فتحی و آجارگاه، ۱۳۸۹)
هدف اصلی دلفی، پیش بینی آینده بود (چولز و کوهارا، ۱۹۹۴) اما در زمینه های تصمیم گیری و افزایش اثربخشی آن، قضاوت، تسهیل حل مسأله، نیازسنجی، هدف گذاری، کمک به برنامه ریزی، تعیین اولویت، پیش بینی آینده، خلاقیت، سازمان دهی ارتباطات گروهی، جمع آوری گروهی اطلاعات، آموزش گروه پاسخ دهنده، تعیین سیاست ها، تخصصیص منابع و اجماع یا توافق گروهی نیز به کار می رود. همچنین به عنوان روش پژوهش : پژوهش کمی در مطالعات توصیفی، روش پژوهش کیفی و تلفیقی ذکر شده است. در منابع به مصاحبه دلفی به عنوان نوعی مصاحبه اتنوگرافیک نیز اشاره شده است.
مهم ترین شرایط مورد نیاز برای کاربرد دلفی: نیاز به قضاوت متخصصان و نظرات گروه وسیع، توافق گروهی در دستیابی به نتایج، وجود مشکل پیچیده، بزرگ و بین رشته ای و عدم توافق یا ناکامل بودن دانش، در دسترس بودن متخصصین با تجربه و متخصص، از نظر جغرافیایی پراکنده، لزوم گمنامی در جمع آوری داده ها، عدم محدودیت زمانی و عدم وجود روش هزینه -اثربخش دیگری است.
اجزای اصلی دلفی
اجزای اصلی دلفی شامل تکرار یا بازگویی پرسش نامه، متخصصین، بازخورد کنترل شده، گمنامی، آنالیز نتایج، اجماع، زمان و تیم هماهنگ کننده است. که در زیر هر یک به اختصار شرح داده می شود:
بازگویی یا تکرار
منظور تکرار یکسری راندها به صورت فرایندی، سیستماتیک و نوشتاری به وسیله پرسش نامه و با هدف روشن تا اجماع نظرات است که متخصصین حداقل دو بار در مورد سؤال مشابه نظر داده و با دریافت اطلاعات از سایرین، امکان تجدید نظردر پاسخ های خود را دارند که باعث توسعه کار گروهی بدون آگاهی از وجود سایرین می شود و در اصل، از تأثیر منفی نفوذ شخصیت و وضعیت شرکت کنندگان در پاسخ های سایرین اجتناب می گردد. از نظر تعداد راندها، مقالات ۲ تا ۱۰ راند را گزارش داده اند. اما دلفی کلاسیک در برگیرنده چهار راند بوده که محققین معمولاً برای دستیابی به اهداف پژوهش خود، آن را به دو تا سه راند کوتاه می نمایند. در هر صورت، تصمیم گیری در مورد تعداد راندها تا حد زیادی عملی یا تجربی بوده و بستگی به زمان در دسترس و نوع سؤال آغازین دارد (گرچه با افزایش راندها، صحت افزایش یافته اما اغلب بعد از سه راند، خستگی ایجاد می کند و معمولاً نتایج جدید و مفیدی به دست نمی آید همچنین شیوه تکرار در طی راندها نوشتاری و بطور معمول مداد و کاغذی، از طریق پست معمولی و یا پست الکترونیک و دورنگار است.
متخصصین
شرکت کنندگان دلفی متخصصین یا خبرگان یا پانلیست ها می باشند.. آنها به چهار خصوصیت: دانش و تجربه در موضوع، تمایل، زمان کافی برای شرکت و مهارت های ارتباطی مؤثر نیاز دارند. و پارامترهای کلیدی مطالعه نیز صلاحیت پانلیست ها، اندازه پانل و روش انتخاب آنها است.
صلاحیت پانلیست ها
شناسایی متخصصین، نکته مهمی در دلفی بوده چنان که دستیابی به اهداف، وابسته به انتخاب دقیق شرکت کنندگان است. دلفی تمرکز بر استخراج نظرات از متخصصین در زمان کوتاه داشته و نتایج وابسته به تخصص افراد در دانش مورد نظر، کیفیت و صحت پاسخ ها، و همکاری و درگیری مداوم آنها در دوره مطالعه است. به عبارتی، موفقیت دلفی در رابطه با انتخاب نمونه ها است. متخصص دلفی باید دانش کافی در زمینه موضوع مورد نظر داشته باشد، در بحث درگیر و بر نتایج فرایند تأثیر بگذارد، با این وجود، افراد غیر متخصصص و علاقمند نیز شامل می شوند. پاسخ دهنده ها باید نسبتاً بی طرف، و اطلاعات کسب شده منعکس کننده دانش و درک آنها باشد. (چولز و کوهارا، ۱۹۹۴) علاوه بر توانایی، علاقه و تعهد شرکت کنندگان به موضوع، درگیرشدن مداوم در کلیه راندها نیز مورد نیازاست هرچند که دلفی با فراهم سازی بحث در محدوده محترمانه و ارائه نظرات متفاوت اعضا به هم موجب علاقمندی و درگیری خواهد شد.
تعداد متخصصین
هیچ قانون قوی و صریحی در مورد نحوه انتخاب و تعداد متخصصین وجود ندارد و تعداد آنها وابسته به فاکتورهای: هموژن یا هتروژن بودن نمونه، هدف دلفی یا وسعت مشکل، کیفیت تصمیم، توانایی تیم پژوهش در اداره مطالعه، اعتبار داخلی و خارجی، زمان جمع آوری داده ها و منابع در دسترس، دامنه مسأله و پذیرش پاسخ است. تعداد شرکت کنندگان معمولاً کمتر از ۵۰ نفر و اکثراً ۱۵ تا ۲۰ نفر بوده است . هرچند در مقالات تعداد ۱۰ تا بیشتر از ۲۰۰۰ نفر گزارش را نیز گزارش نموده اند. اما در گروه های هموژن معمولاً ۱۵ -۱۰ نفر کافی است. در دلفی معمولا از نمونه های همگن برای به دست آوردن طیف گسترده نظرات، پاسخ های با کیفیت و راه حل های قابل پذیرش استفاده می شود. این نمونه گیری موجب افزایش حجم نمونه، مشکلات جمع آوری داده ها و در نهایت، پیچیدگی رسیدن به اجماع، اجرای آنالیز و بازبینی نتایج می شود، هرچند که با حجم نمونه بزرگتر تعداد قضاو ت ها افزایش و ترکیب آنها اعتماد را افزایش می دهد. بعضی محققین متذکر می شوند معمولا ۳۰ نفر برای ارائه اطلاعات کافی است و با افزایش آنها پاسخ ها تکراری شده و اطلاعات جدیدی اضافه نمی شود ، اما بعضی دیگر می نویسند شواهد تجربی کمی در مورد اثر تعداد شرکت کنندگان بر اعتبار و اعتماد فرایند اجماع در دسترس است. در شناسایی و انتخاب متخصصین از روش های ، مختلف از قبیل فرایند نامگذاری، قضاوت و تصمیم گیری مدیریت اصلی پروژه، موقعیت سازمانی افراد و مرور نویسندگان مقالات استفاده می شود که دو مورد اخیر نامناسب هستند.
نمونه گیری
در اکثریت موارد، نمونه گیری مبتنی بر هدف استفاده شده، اما در صورت عدم شناسایی متخصصین، نمونه گیری گلوله برفی نیز بکار می رود. اگر متخصصین شناخته شده و زیاد باشند، از نمونه گیری تصادفی استفاده می گردد. بعضی مقالات، دلفی را از نظر عدم نمونه گیری تصادفی نقد نموده، اما نماینده بودن نمونه ها اهمیت نداشته، بلکه کیفیت پانلیست ها مهم تر از تعدادآنها است.
پرسش نامه
دلفی یکسری از راند (دور) های پیمایشی یا پرسش نامه ای بوده که با پرسش نامه اولیه، پرسش نامه راندهای بعدی را نیز شکل می دهد و باید در مرحله طراحی پژوهش در مورد آن تصمیم گرفته شود. در مورد سؤال اولیه پیوستاری از سؤالات متمرکز تا وسیع (معمولاً وسیع و بازپاسخ) بکار رفته است. اما در مواردی که راهنمایی شرکت کنندگان نسبت به موضوع خاص هدف باشد سؤالات متمرکز و دارای ساختار استفاده می گردد.
بازخورد کنترل شده
بازخورد، به معنی فرصت بازنگری نظرات خود و ارزشیابی نظرات سایرین توسط متخصصین است که جز و مهم حرکت به سمت اجماع است. بنابراین، شرکت کنندگان تشویق می شوند و اجازه دارند تا قضاوت هایشان در راند اول یا راندهای قبلی را دوباره بررسی نمایند اما تبادل اطلاعات بین متخصصین آزاد نیست.
آنالیز نتایج
در دلفی، اطلاعات کیفی و کمی جمع آوری شده ولی متأسفانه روش مورد استفاده برای آنالیز و چگونگی مدیریت اطلاعات تولید شده تعریف نگردیده است. نقصان راهنما منجر به تنوع رویکرد و تفسیر گزارش ها به طرق مختلف شده که در نتیجه، انسجام و پیوستگی روش را تحت تأثیر قرار می دهد. روش های آنالیز براساس هدف دلفی، ساختار راندها، نوع سؤالات و تعداد شرکت کنندگان تعیین می شود. آمارهای اصلی استفاده شده در مطالعات دلفی انداز ه های مرکزی (میانگین، میانه و نما) و شاخص پراکندگی (انحراف معیار و محدوده میان چارکی) است. که استفاده از میانه و نما در این میان مطلوب تر می باشد، هرچند میانگین نیز قابل کاربرد است. در بعضی مقالات استفاده از میانه برای پرسش نامه های طراحی شده بر اساس مقیاس لیکرت به شدت توصیه شده است. استفاده از نما نیز برای گزارش داده های دلفی مناسب و توصیه شده چرا که فرایند دلفی تمایل به نمایش همگرایی یا تقارب داشته که خود یک نقطه منفرد است. بنابراین، استفاده از نتایج اطراف یک نقطه یا دو نقطه مناسب است و اصولاً شاید استفاده از میانگین و میانه گمراه کننده باشد. در کل، بطور معمول، برای آنالیز نتایج دلفی، در اولین راند، آنالیز محتوی برای شناسایی تم های اصلی در پرسش نامه بدون ساختار اولیه انجام می گیرد که نتایج آن پرسش نامه بدون ساختار را به پرسشنام های با ساختار تبدیل نموده، اساس راندهای بعدی را تشکیل می دهد. در دومین راند، آغاز بکارگیری روش ها کمی است که تکنیک رتبه بندی و درجه بندی (میانه و چارک ها) استفاده می شود و در سومین راند و راندهای متعاقب، شا خص ها ی مرکزی و پراکندگی بکار می روند.
اجماع
منظور از اجماع، رسیدن به اتفاق نظر در مورد یک ایده و گاه تلاش برای مشخص ساختن تفاوت ها است. اجماع به معنی یافتن پاسخ صحیح نیست، بلکه صرفاً توافق شرکت کنندگان در یک سطح خاص در موضوع است (کندی، ۲۰۰۴ و پاول، ۲۰۰۳).
البته دستیابی به توافق صد درصد امکان پذیر نیست، چرا که زمینه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و علمی افراد متفاوت است (لاندتا، ۲۰۰۶). همچنین این روش جایگزینی برای مرور علمی گزارشات یا مقالات منتشر شده نیست (مانکا، ۲۰۰۷). معیارهای نشان دهنده اجماع درصد آیتم ها (رایج ترین)، ثبات پاسخ ها و تفسیر بر مبنای نظر متخصصین است (ایمانی، ۲۰۰۰).
اکثریت مقالات، جنس و نوع معیار مورد استفاده در تعریف و تعیین اجماع را بر اساس تفسیر نمون ه ها می دانند و اساساً زمانی در مورد اجماع تصمیم گیری شده که درصد مشخصی از آرا درون سطح خاصی قرار گیرد (پاول، ۲۰۰۳)، هرچند برخی استفاده از درصد را ناکافی دانسته و کاربرد شقوق معتبرتری را برای تعیین ثبات پاسخ ها طی راندها توصیه می نمایند. همچنین سطح استانداردی برای اجماع وجود ندارد و بعضی مطالعات در نشان دادن اجماع ضعیف هستند. در نتایج مطالعات محدوده متفاوتی از سطح، اجماع ۵۱ تا ۱۰۰ درصد گزارش شده است (سلسالی و دیگران، ۲۰۰۳).