در اینجا باید اشاره کرد جهت مقایسه باید یک شاخص بهره وری کل استاندارد تعریف نمود و وضعیت فعلی را با آن مقایسه کرد و در نهایت به شاخص جدیدی به نام نسبت بهره وری عملیاتی دست می یابیم.
سطوح بهره وری
بهره وری دارای سطوح مختلفی است .فراگیری بهره وری از سطح فرد تا سطح جهان مطرح می باشد که به اختصار به هریک اشاره می گردد:
بهره وری فردی
استفاده بهینه از مجموعه استعدادها و توانایی های بالقوه فرد در مسیر پیشرفت زندگی خود می باشد.از دید منافعسازمانی ارتقای بهره وری در افراد ، بهبود بهره وری سازمان را در پی خواهد داشت. آموزش ، یادگیری، رشد نیروی انسانی درفرد موجب افزایش بهره وری سازمان خواهدشد.به فعل در آوردن نیروهای بالقوه و استعدادهای شگرف در جهت سازندگی موجب پیشرفت و بهروزی فرد و هم سویی با سازمان ،و سبب بهره وری در سازمان خواهد شد.یکی از دلایل افزایش بهره وری در سازمان های پیشرفته امروزی رشد و یادگیری در میان کارکنان آن سازمان ها می باشد.
بهره وری در خانه
ارتقای بهره وری در خانه موجب پایین آمدن ضایعات ، از بین رفتن اسراف و کیفیت زندگی بهتر در استفاده از مواهب زندگی می شود.
بهره وری در سازمان
بهبود بهره وری در سازمان نتیجه استفاده بهینه و موثر و کارآمد از منابع ، تقلیل ضایعات ، کاهش قیمت تمام شده ، بهبود کیفیت ، ارتقای رضایت مشتریان ،دلپذیری در محیط کار ، افزایش انگیزه و علاقه کارکنان به کار بهتر بوده که نهایتاً موجب رشد و توسعه سازمان را به دنبال خواهد داشت. به این سازمان ها اصطلاحاً سازمان های یادگیرنده گویند.[۳۲]
بهره وری در سطح ملی و جهانی
افزایش بهره وری تنها راه توسعه اقتصادی کشورها می باشد که موجب ارتقای سطح رفاه زندگی یک ملت می گردد. تحولات معجزه آسای رشد و توسعه اقتصادی در کوتاه مدت در برخی کشورها نظیر ژاپن،آلمان،چین و برخی کشورهای دیگر نتیجه افزایش بهره وری و استفاده بهینه ،کارا و اثربخش آن ها از منابع فیزیکی و انسانی کشورهایشان بوده است(طاهری، ۱۳۸۴: ۲۹).
دیدگاه های مختلف در مورد بهره وری
-
- دیدگاه اقتصاد دانها: اقتصاد دانها بهره وری را نسبت خروجی ها به ورودی های مرتبط با آن می دانند به عبارت دیگر بهره وری – کارایی تبدیل ورودی ها به خروجی ها است. دیدگاه اقتصاد دانان به طور عمده به تولید ، توزیع و استفاده از منابع مربوط می شودو قلمرو آن سطح کلان تا سطح خرد است. بیشتر داده های اقتصادی مبتنی بر بهره وری نیروی انسانی و مقدار تولید انجام شده در واحد زمانند . به این ترتیب اقتصاد دانان ، بهره وری را با جهت گیری کارایی تعریف می کنند. در این جهت گیری فعالیتهای اقتصادی و سودآورند که کالا ها و خدمات ارائه شده توسط آنها مورد نیاز بازار باشند و به صورت رقابتی قیمت گذاری شوند(کاظمی، ۱۳۸۱ : ۳۵).
-
- دیدگاه مهندسان صنایع: این دیدگاه مبتنی بر نسبت کار مفید (خروجی) به انرژی مصرف شده برای انجام کار (ورودی) است؛ برای ارزیابی کارکرد سیستم به کار می رود” انسان- ماشین ” مهندسان صنایع به تلقی و واکنش نیروی انسانی نسبت به طراحی، به کارگیری و بهبود ماشین آلات و سیستم ها در محیط های مختلف با طرح سؤالات مناسب توجه می کنند؛ به عنوان مثال بهترین راه انجام کار چیست؟ در چه شرایطی بهترین روش را می توان به کار برد؟ خروجی مورد انتظار چیست؟ مهندسان صنایع طیف گسترده ای از فعالیت ها نظیر اندازه گیری کار، کنترل تولید، جانمایی کارخانه و سیستم های تولید را برای حداکثر کردن کارایی و اقتصادی کردن کار و حداقل کردن هزینه ها مورد بررسی و توجه قرار می دهد(کاظمی، ۱۳۸۱ : ۳۶).